توضیحات

در تنها پروژه ای که اوتزن در تهران ساخته است، بانک ملی واقع در خیابان انقلاب درست مقابل دانشگاه تهران طرح سقف، مهمترین ویژگی ساختمان است که بسیار جسورانه انجام شده است. در سال ۱۹۵۸ یرگن ساکسیلد Jorgen saxild (۱۸۹۱-۱۹۷۵) از شرکای مؤسس شرکت دانمارکی کامپساکس که در زمان رضاشاه در ایران به احداث راه آهن مشغول بوده از اوتزن برای ساخت این بانک دعوت می کند. طراحی و شروع ساخت آن در ۱۹۵۹ انجام میشود و در ۱۹۶۲ به اتمام می رسد. این بانک بر زمینی مستطیل شکل طراحی شده و بالاتر از سطح خیابان بر روی سکویی قرار گرفته است. قوانین محدود کننده شهرداری مانع هرگونه پیچیدگی در پلان شده است و یک پلان ساده مستطیل شکل دارد ولی اوتزن سادگی پلان را با پیچیدگی مقطع و به ویژه سقف جبران کرده است. هدف او به گفتهٔ خودش «خلق اثر اشعه خورشید از میان ابرها » بوده است و خدا میداند این اتفاق تا چه حد در دانمارک - زادگاه اوتزن - نادر و کم نظیر است. برخی منتقدان این سقفها را سقف های تا شده folded ceilings خوانده اند و عده ای دیگر به این نکته اشاره دارند که او از سقف بازارها در کشورهای اسلامی الهام گرفته است. ممکن است بازار اصفهان که او در ۱۹۵۹ از آن بازدید کرده یا گالری هنری که آلوار آلتو در بغداد طراحی کرده است الهام بخش او بوده باشند.

پرتوهای خورشید با ضخامتهای مختلف از شکاف های کوچک و بزرگ سقف به هال پایین می بارند تیرهای نگاهدارنده سقف از بتن پیش تنیده به درازای ۲۰.۶ متر تشکیل شده که این فن آوری برای زمان خود در ایران بسیار پیشرفته بود. این عرض دهانه به فضای داخلی مجال می دهد سالن بزرگ کاملا یکپارچه و بدون ستون باشد؛ ولی مصالح نمای خارجی ساختمان از مصالح بومی است سنگ تراورتن سفید نماها و دیواره ها و هم چنین قیروگونی پوشش بام که اجرایی بسیار ضعیف دارند.

فضای وسیع سالن، تنها به دلیل سقف بسیار بلندش دارای کیفیات معمارانه بی چون و چرا است؛ ولی این فضای داخلی وقتی فرد رو به بالا نگاه می کند، با نور غبارگونه ای که در لایه های موازی به پایین میبارد و همچنین به واسطهٔ کیفیت سقف، بعدی شاعرانه گرفته است. به دلیل وجود دو راه پله متفاوت و نامتعارفی که به نیم طبقه منتهی میشوند فضای ساده داخلی کمی دچار پیچیدگی شده است. راه پله بیضی شکل، نقش سازه ای هم دارد و در بالا با نورگیری به شکل چشم به اتمام رسیده است که این نیز به روزنه های سقف های بازار اشاره دارد. چنانچه در پلان میتوان دید زیگزاگهایی که اوتزن برای طراحی داخلی بانک کل پیشخوان و میزهای کار به کار برده بازتابی از دندانه های سقف اند. بنابراین می طلبیده که به طرحهای اصلی معمار رجوع شود و بازسازی این ساختمان بر مبنای آنها انجام گیرد. متأسفانه بنا از نظر جزییات در وضعیت چندان مناسبی قرار ندارد چرا که چندین بار با اجرای ضعیف بازسازی شده است.

منبع: مجله معماری و فرهنگ، شماره ۵۲، سردبیر مهمان مجله: ماندانا یزدان شناس، سال ۱۳۹۲، عنوان مقاله یرن اوتزن در تهران: بانک ملی شعبه دانشگاه تهران، نویسنده: فریار جواهریان. 

English

Please click on the Link below to read the information in English Language.
Click Here!